2024 9(1)

JUNE 2024

Analisis Hukum Pembayaran Ex-Gratia di Syarikat Takaful 

Analysis of Ruling on Ex-Gratia Payment in Takaful Companies

Nik Abdul Rahim Nik Abdul Ghani, nikrahim@ukm.edu.my
Research Centre for Sharia, Faculty of Islamic Studies, Universiti Kebangsaan Malaysia
Anas Mat Naim, 

Research Centre for Sharia, Faculty of Islamic Studies, Universiti Kebangsaan Malaysia
Received: June 02, 2024 | Revised: June 12, 2024 | Accepted: June 20, 2024 | Published: June 30, 2024

2024, Vol. 9(1), pp. 39-46.  |  PDF

Ex-gratia ialah satu bentuk pembayaran secara sukarela oleh pihak syarikat takaful atau insurans berdasarkan pertimbangan dan justifikasi tertentu walaupun tidak termaktub dalam terma dan syarat. Walaubagaimanapun, amalan pembayaran dalam takaful berbeza daripada insurans kerana dana takaful terbahagi kepada dana risiko (tabarru’) dan dana pemegang saham. Terdapat persoalan adakah pembayaran ex-gratia boleh diambil daripada dana risiko. Ini kerana pihak syarikat takaful merupakan wakil kepada peserta-peserta dalam menguruskan dana risiko. Wakil secara umumnya hendaklah bertindak untuk kepentingan muwakkil. Justeru, kajian ini mengupas amalan pembayaran ex-gratia di beberapa syarikat takaful terpilih. Data diperolehi melalui analisis dokumen dan temubual. Seterusnya ia dianalisis secara tematik dan deskriptif. Dapatan kajian ini mendapati terdapat perbezaan amalan di beberapa syarikat takaful dari perspektif sumber dana yang diambil bagi pembayaran ex-gratia. Akad wakalah antara syarikat dan peserta berkaitan pengurusan dana risiko menjadi asas kepada perbahasan takyif fiqhi pembayaran berkenaan. Hasil juga menunjukkan perlu dibangunkan satu parameter syariah berkaitan pembayaran ex-gratia dalam konteks takaful. 

KATA KUNCI
Ex-gratia, sukarela, takaful, wakalah, dana, tabarru 

Ex-gratia refers to voluntary payments made by takaful or insurance companies based on specific considerations and justifications, even when not explicitly stipulated in the terms and conditions. However, the practice of ex-gratia payments in takaful differs from that in conventional insurance due to the division of the takaful fund into a risk fund (tabarru‘) and a shareholders’ fund. This raises the question of whether ex-gratia payments can be sourced from the risk fund, as the takaful company acts as an agent (wakeel) for the participants in managing this fund. An agent is typically expected to act in the best interest of the principal (muwakkil). This study examines the practice of ex-gratia payments in selected takaful companies. Data were collected through document analysis and interviews, and subsequently analyzed thematically and descriptively. The findings reveal variations in practice among different takaful companies, particularly regarding the source of funds used for ex-gratia payments. The wakalah contract between the company and participants, which governs the management of the risk fund, forms the basis for the fiqh (Islamic jurisprudence) discussion on this matter. The results also underscore the need to develop Shariah-compliant parameters related to ex-gratia payments within the context of takaful. 

KEYWORDS
Ex-gratia, voluntary, takaful, wakalah, fund, tabarru 

Amirul Afif Muhamat, Mohamad Nizam Jaafar, Shariafah Faigah Syed Alwi. 2017. General Takaful Claims: An experience of Takaful operator in Malaysia. Journal of Emerging Economies and Islamic Research 5 (4), 18 – 26.  

Diah Irianti Permana Seri. 2019. Penyelasaian Klaim Perjanjian Asuransi Secara Ex-Gratia Ditinjau Dari Undang-undang Nomor 40 Tahun 2014 Tentang Perasuransian dan Undang-undang Nomor 30 Tahun 1999 Tentang Arbitrase Dan Alternatif Penyelesaian Mereka. Journal Of Law, Vol 2, Issue 1, 47 – 54. 

Dr. H. Desmadi Saharuddin. 2015. Pembayaran Ganti Rugi Pada Asuransi Syariah. PT Fajar Interpratama Mandiri.  

Islamic Financial Services Act. 2013. Bank Negara Malaysia. 

Gita Wandita. 2016. Penerapan Pembayaran Klaim Secara Ex-Gratian Pada Klaim Asuransi Yang Ditolak Dihubungkan Dengan Hukum Asuransi. University Padjadjaran: Indonesia.  

Lewis, j., & lewis, b. (2017). The cultural politics of mining and natural disaster in indonesia: by fire and sword. Disasters, 41(1), 23–40. 

Lukman Anthoni, Yusuf. 2020. The Completion of Filing A Claim Ex Gratia Sharia Life Insurance. Journal of Research in Business, Economics and Education, Vol. 2, Issue 3. 

TB Kiki Rachmat Baehaki. 2019. Analisis Standard Operating Procedure Penyelasaian Klaim Peserta pada Perusahaan Pialang Asuransi Syariah PT Estika Jasatama Jakarta. Universitas Islam Negeri Sultan Maulana Hasanuddin Banten. 

Muhammad Nasyar bin Abdul Rahman. 2011. Factors That Affecting Claim Rejection at Takaful Ikhlas Sdn Bhd Within 2007 to 2009. UITM. 

NorAin Binti Mohammad Sopian, Dr Adi Anuar bin Azmin. 2020. Takaful Industry in Malaysia: Overview of Key Strategies and Regulatory Framework.   Journal of Islamic, Social, Economics and Development, Vol. 6, Issue 35, 17 – 28.  

Siti Maimunah Lestari. 2010. Analisis Klaim Asuransi Kenderaan Bermotor Pada PT Asuransi Takaful Umum. UIN Syarif Hidayatullah. Indonesia. 

Tobiaz Frenz, Younes Soualhi. 2010. Takaful & Retakaful: Advanced Principles & Practices. IBFIM. Kuala Lumpur. 

Mohamed Hadi Abd Hamid. 2016. Al-Mafqud dan Tragedi MH370: Satu Sorotan Terhadap Implikasi Tragedi Dari Sudut Perlindungan Takaful. Jurnal Undang-undang Malaysia, Vol. 28, No. 1, 1 -15.  

Kamus Undang-Undang. 1995. Oxford Fajar Sdn. Bhd. Shah Alam 

Wizarah al-Awqaf wa as-Shu’uun al-Islamiyyah Kuwait. 2006. 

 Al-Mausu’ah Al-Fiqhiyyah Al-Kuwaitiyyah. 2nd ed., Dar al-Salasil; Dar al-Safwah; and Wizarah al-Awqaf wa as-Shu’uun al-Islamiyyah. Kuwait. 

Wahbah al-Zuhaily. 1994. Fiqh dan Perundangan Islam. Dewan Bahasa dan Pustaka. Kuala Lumpur.  

Muhammad Harfin Zuhdi. 2013. Formulasi Teori Mashlahah Dalam Paradigma Pemikiran Hukum Islam Kontemporer. Institut Agama Islam Negeri Mataram. Indonesia. 

Al-Buhuti, M. bin Y. bin I. (n.d.). Al-Rawḍ al-murbiᶜ sharḥ Zād al-mustaqniᶜ. Dār al-Mu’ayyad – Mu’assasah al-Risālah. 

Al-Hattab, M. bin M. bin A. al-R. 1992. Mawahib al-jalil fi sharh mukhtasar al-khalil. Beirut: Dar al-Fikr. 

Al-Nawawi, M. al-D. Y. bin S. 1991. Rawdat al-talibin wa umdat al-muftin. Beirut: al-Maktab al-Islami. 

Al-Sharbini, S. al-D. M. bin A.-K. 1997. Mughni al-muhtaj fi ma’rifat ma’ani alfaz al-minhaj. Beirut: Dar al-Ma’rifah. 

Ibn Fāris, A. al-Ḥusayn A. bin Z. bin. 1979. Muᶜjam maqāyīs al-lughah. Beirūt: Dar al-Fikr. 

Ibn Qudamah. 1985. al-Mughni. Beirut: Dar Ihya’ al-Turath al-Arabiyy. 

Yusof, M. F., Ismail, W. Z. W. & Naaim, A. K. M. 2015. Takaful: Operations and Business Competence. Kuala Lumpur: IBFIM.